Eenoudergezinnen: een onderzoek naar de uitdagingen

De feiten: meer dan 1 op de 10 Belgische huishoudens wordt geleid door een alleenstaande ouder, en een kwart van deze gezinnen kampt met financiële problemen. Het vinden van geschikte huisvesting is een hele uitdaging, in vergelijking met gezinnen met twee ouders.

Vandaag de dag zijn er weinig gedetailleerde statistieken over de bekende uitdagingen van eenoudergezinnen, zoals koopkracht, huisvesting en werk. Een nieuw onderzoek, uitgevoerd in april 2024, heeft als doel beleidsmakers en organisaties in het veld de nodige middelen te bieden om deze gezinnen te ondersteunen. Het onderzoek werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met Haystack Consulting en in opdracht van IKEA België, CAW en AMA.

Een kwantitatieve analyse

Met de hulp van Haystack Consulting werden 991 eenoudergezinnen geanalyseerd via een online panel; een incidentiestudie onder 1.494 personen werd gebruikt om de representativiteit van eenoudergezinnen in België te beoordelen. De conclusies zijn confronterend, maar vormen een belangrijke stap in de zoektocht naar oplossingen voor deze schrijnende situatie.

“Alleenstaande ouders hebben grotere financiële moeilijkheden dan de algemene bevolking, met een lager gemiddeld gezinsinkomen.”

61% Van de eenoudergezinnen heeft een gezinsinkomen van 2800 euro of minder, tegenover slechts 35% van de algemene bevolking die onder deze drempel zit. Het percentage eenoudergezinnen dat met financiële moeilijkheden kampt, is twee keer zo hoog (24%) als dat van de algemene bevolking (12%). Ten minste een derde loopt het risico op armoede, tegenover een vijfde van de algemene bevolking. Dit risico neemt toe met het aantal kinderen: alleenstaande ouders met drie kinderen hebben een armoederisico van 63%. Tegelijkertijd heeft het merendeel van de alleenstaande ouders een baan (71%), waarvan de meerderheid fulltime werkt (51%).

Een woning vinden

Een van de meest urgente problemen voor eenoudergezinnen is de toegang tot betaalbare en voldoende ruime huisvesting voor zowel de ouder als de kinderen. Uitgebreid onderzoek heeft dit feit aan het licht gebracht.

“Financiële problemen zijn slechts één kant van het verhaal. Voor veel alleenstaande ouders is het moeilijk om een geschikte woning te vinden.”

Slechts 30% van de alleenstaande ouders met drie of meer kinderen heeft een woning met een slaapkamer voor elk gezinslid. Dertien procent van de gezinnen heeft slechts één slaapkamer. De grootste obstakels voor alleenstaande ouders bij het vinden van geschikte huisvesting zijn betaalbaarheid (29%), lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen (19%), discriminatie door verhuurders (16%) en onregelmatig inkomen (14%). Ongeveer 17% van deze gezinnen besteedt meer dan de helft van hun inkomen aan huisvesting. Slechts 55% van de alleenstaande ouders is eigenaar van hun woning, tegenover 72% van de Belgen.

Een oproep tot actie

CAW, AMA en IKEA België zijn het erover eens: het uitgebreide onderzoek van Haystack Consulting benadrukt de noodzaak van gerichte beleidsmaatregelen om de precaire situatie van eenoudergezinnen op structureel niveau te verbeteren.

"Huisvesting is een basisrecht. We roepen beleidsmakers op om te investeren in duurzame huisvestingsoplossingen voor mensen in nood. Bijvoorbeeld huisvestingsvormen waarbij alleenstaande ouders met kinderen die dakloos zijn, gedurende een bepaalde periode onderdak en begeleiding krijgen om een permanente oplossing te vinden. Deze cijfers bevestigen wat we bij CAW elke dag zien: de huisvestingscrisis wordt sterk gevoeld door alleenstaande moeders met kinderen die geen fatsoenlijke en betaalbare huisvesting kunnen vinden, wat vervolgens ook gevolgen heeft voor andere aspecten, zoals hun inkomen en het ouderschap", zegt Bart Claes, algemeen directeur van CAW.

"Deze studie toont aan hoeveel eenoudergezinnen in een precaire situatie verkeren en gedwongen zijn om drastische oplossingen te zoeken voor huisvesting, zoals bij vrienden of familie intrekken. Gezien het verhoogde risico op armoede is het duidelijk dat we deze groep extra moeten ondersteunen en meer moeten inzetten op preventie om te voorkomen dat ze dakloos worden", zegt Christine Vanhessen, directeur van AMA.

In samenwerking met verschillende organisaties uit het veld hebben de drie partijen vorig jaar een memorandum opgesteld met tien concrete beleidsaanbevelingen om de financiële en huisvestingssituatie van Belgische alleenstaande ouders te verbeteren. Het memorandum pleit voor snellere en vlottere toegang tot fatsoenlijke huisvesting voor eenoudergezinnen, een overbruggingsinkomen voor alleenstaande ouders in noodsituaties en de centralisatie van alle ondersteuningsinformatie via één online platform.

Uit het onderzoek van Haystack Consulting blijkt dat deze beleidsaanbevelingen aansluiten bij de belangrijkste verzoeken en behoeften van eenoudergezinnen. Belgische eenoudergezinnen vragen in de eerste plaats om ondersteuning op het gebied van huisvesting (68%), financiële ondersteuning (66%) en betere ondersteunende diensten (63%). Specifiek in Vlaanderen zijn de vijf belangrijkste beleidsmaatregelen die eenoudergezinnen verwachten:

1. Financiële steun voor huisvesting en voorzieningen
2. Groter aanbod en kortere wachttijden voor sociale huurwoningen
3. Meer bewustzijn en kennis van bestaande ondersteuningsmechanismen
4. Verlaging van de voorheffing
5. Betere beschikbaarheid van geestelijke gezondheidszorg

Om het hele verhaal te ontdekken, nodigen we je uit om het volledige persartikel op de IKEA-website hier te lezen.

‍